Κριτήρια επιλογής ασθενών για μεταμόσχευση μαλλιών

H μεταμόσχευση μαλλιών γίνεται μόνο όταν ο υποψήφιος κρίνεται κατάλληλος για την διαδικασία. Διαβάστε για τα κριτήρια και τα red flags που καθιστούν ένα άτομα κατάλληλο ή ακατάλληλο για μεταμόσχευση τριχοθυλακίων.

Κριτήρια επιλογής ασθενών για μεταμόσχευση μαλλιών: Βασικές έννοιες

• Το αν ο ασθενής με τριχόπτωση είναι κατάλληλος υποψήφιος για μεταμόσχευση τριχοθυλακίων είναι μια απόφαση που τυπικά πρέπει να λαμβάνεται σύμφωνα με το συνολικό score σε θεσπισμένα μείζονα και ελάσσονα κριτήρια και η απόφαση να ολοκληρώνεται με την εμπειρία του ιατρού στη επιλογή περιστατικών

• Η διαγνωστική προσέγγιση είναι μεν εξατομικευμένη αλλά η ύπαρξη προειδοποιητικών σημείων (Red Flags), που μπορεί να είναι είτε αμιγώς ιατρικά, είτε αντικειμενικά ή και υποκειμενικά, πρέπει να θέτει την απόφαση για εμφ μαλλιών ή για απόρριψη του ασθενούς

• Η κύρια αιτία δυσαρέσκειας του ασθενούς είναι η λανθασμένη επιλογή περιστατικών και όχι τα αμιγώς ιατρικά ή τεχνικά λάθη. Ο ιατρός πρέπει να αποφασίζει με δεοντολογία και ήθος σε ποιόν ασθενή με τριχόπτωση θα επέμβει και συνολικά θα αναγκαστεί να απορρίψει >10-15% των αρχικών υποψηφίων για μετμόσχευση μαλλιών

• Το πεδίο της μεταμόσχευσης μαλλιών προσελκύει πολλά άτομα με έντονο ψυχολογικό φορτίο λόγω της τριχόπτωσης και με μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τα αποτελέσματα της μεταμόσχευση μαλλιών, ενώ συχνότατα είναι τα ψυχιατρικά περιστατικά που πρέπει να «εντοπίζονται εγκαίρως» και να αντιμετωπίζονται καταλλήλως.

Για κάθε ασθενή που επιθυμεί να υποβληθεί σε μεταμόσχευση τριχοθυλακίων, τρεις ερωτήσεις πρέπει αρχικά να απαντηθούν από το χειρουργό:

1. Είναι ο ασθενής κατάλληλος υποψήφιος για εμφύτευση μαλλιών;
2. Πότε πρέπει να επέμβει ο χειρουργός;
3. Με ποιο τρόπο πρέπει να επέμβει ο χειρουργός;

Τις απαντήσεις ο ιατρός θα τις βρει συνθέτοντας το puzzle των ξεχωριστών χαρακτηριστικών κάθε ασθενούς, σύμφωνα με τα κριτήρια λήψης αποφάσεων της μεταμόσχευσης μαλλιών, που πρώτος κατηγοριοποίησε ο Norwood.

Μείζονα κριτήρια για την καταλληλότητα ασθενούς για μεταμόσχευση τριχοθυλακίων

1. Ηλικία ασθενούς
2. Προβλεπόμενη αναλογία δότριας/ λήπτριας περιοχής ασθενούς
3. Προσδοκίες και στόχοι ασθενούς
4. Κατάσταση σωματικής υγείας ασθενούς
5. Κατάσταση ψυχικής υγείας ασθενούς
6. Χαρακτηριστικά τριχών
7. Δυνατότητες χειρουργού & βοηθητικού προσωπικού
8. Οικογενειακό ιστορικό και πρόβλεψη εξέλιξης τριχόπτωσης

Ελάσσονα κριτήρια για την καταλληλότητα ασθενούς για μεταμόσχευση μαλλιών

1. Πάχος δέρματος τριχωτού
2. Ελαστικότητα-χαλαρότητα-κινητικότητα τριχωτού
3. Ανατομική κατασκευή κρανίου ασθενούς (μέγεθος, σχήμα κτλ)
4. Τριχοφυΐα στις κροταφικές περιοχές
5. Συνολικό δυναμικό του ασθενούς για μεταμόσχευση μαλλιών (ψυχολογικά, οικονομικά κτλ)
6. Παρούσα φαρμακευτική αντιμετώπιση της τριχόπτωσης, προ της μεταμόσχευσης μαλλιών
7. Προτίμηση χτενίσματος ασθενούς
8. Οικονομική δυνατότητα ασθενούς
9. Ανοχή ασθενούς στην εικόνα ανάμεσα στις συνεδρίες
10. Διαθέσιμα μέσα κάλυψης της αραίωσης μαλλιών

Το συνολικό score στα παραπάνω κριτήρια θέτει με μεγάλη ασφάλεια τη λήψη απόφασης για επέμβαση μεταμόσχευσης μαλλιών ή για αναμονή ή για αντένδειξη επέμβασης μεταμόσχευσης μαλλιών λόγω ακαταλληλότητας του ασθενούς. Τι άλλο πρέπει να γνωρίζει ο χειρουργός μεταμόσχευσης μαλλιών πριν επέμβει σε κάποιον ασθενή;

O «καμβάς» πάνω στον οποίο ο χειρουργός μεταμόσχευσης καλείται να «ζωγραφίσει» δεν είναι σταθερός στο χρόνο, αλλά παραμένει απρόβλεπτος και συνεχώς «υπό κατασκευή», αφού η τριχόπτωση εξελίσσεται με το χρόνο. Χρειάζεται, λοιπόν, σωστή κρίση και υψηλού βαθμού καλλιτεχνική δεξιότητα για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα και να αποφευχθούν ανεπιθύμητες αισθητικές συνέπειες. Eίναι σημαντικό χαρακτηριστικό του ικανού χειρουργού να μπορεί να αναγνωρίσει τους περιορισμούς που του θέτει η Φύση χωρίς να καταλαμβάνεται από έπαρση και μεγαλομανία.

Η μεταμόσχευση είναι μια εκλεκτική αισθητική επέμβαση, δηλαδή μια επέμβαση επιλογής. Ο ασθενής επιλέγει να υποβληθεί σε μεταμόσχευση τριχοθυλακίων και είναι χρέος του δεοντολογικού ιατρού να επιλέξει και αυτός με σύνεση αν θα επέμβει στο συγκεκριμένο ασθενή και πότε.

Αντιλαμβάνεται κανείς πως η ευθύνη του χειρουργού που επεμβαίνει επί υγιούς ασθενούς και ιστού είναι μεγαλύτερη από την ευθύνη επέμβασης σε πάσχοντα ασθενή. Τέλος, το σημαντικότερο σημείο του προγραμματισμού μιας συνεδρίας μεταμόσχευσης είναι να ικανοποιεί τις παρούσες ανάγκες του ασθενούς, αλλά και να του επιτρέπει να συμπληρώσει αργότερα, αν χρειαστεί, τα αποτελέσματα της επέμβασης όσο το δυνατόν πιο διακριτικά. Όμως, η κάθε μεταμόσχευση τριχοθυλακίων θα πρέπει να μπορεί να «σταθεί» και μόνη της στο χρόνο, ακόμα και αν ο ασθενής αποφασίσει να μην υποβληθεί σε επόμενη συνεδρία.

Ποιοι ασθενείς δεν πρέπει να υποβάλλονται σε μεταμόσχευση τριχοθυλακίων;

Το ερώτημα αυτό σπάνια μπορεί να απαντηθεί κατηγορηματικά και οριστικά. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η μεταμόσχευση δεν αποκαθιστά ουσιαστικά τη χαμένη τριχοφυΐα, αλλά έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια επιτυχημένη ψευδαίσθηση κάλυψης. Λαμβάνοντας υπόψη όλα εκείνα τα στοιχεία που καθορίζουν μια μεταμόσχευση, ο αντικειμενικός και ηθικός ιατρός μπορεί πάντα να λάβει τη σωστή απόφαση για το ποιος ασθενής πρέπει και ποιος δεν πρέπει να χειρουργηθεί. Το μοναδικό τελικό κριτήριο αυτής της επιλογής είναι το εξής:

Αν ο ασθενής μετά από μία ή περισσότερες συνεδρίες θα είναι αισθητικά καλύτερος από πριν, μπορεί να υποβληθεί σε μεταμόσχευση μαλλιών. Αν, όμως,υπάρχουν αμφιβολίες για το αποτέλεσμα, τότε ο ασθενής πρέπει να κατευθυνθεί σε άλλες λύσεις.

Πώς γίνεται η επιλογή των ασθενών

Όσο μικρότερη είναι η περιοχή που καλείται ο χειρουργός να καλύψει τόσο καλύτερη πυκνότητα μπορεί να επιτύχει, ενώ αν συνεπικουρείται από ευνοϊκά χαρακτηριστικά των μοσχευμάτων τόσο καλύτερη κάλυψη μπορεί να επιτύχει με την ίδια πυκνότητα. Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς υπάρχουν ασθενείς που αποτελούν ιδανικά περιστατικά για εμφύτευση μαλλιών, διότι το εύρος της τριχόπτωσής τους είναι μικρό και η ηλικία τους αρκετά μεγάλη ώστε να μην αναμένεται κάποια δραματική επιδείνωση στο μέλλον. Άτομα, λοιπόν, με τριχόπτωση και ηλικίας άνω των 45-50 ετών αποτελούν θεωρητικά ιδανικούς υποψήφιους για μεταμόσχευση μαλλιών. Φυσικά, τα χαρακτηριστικά της δότριας περιοχής όπως η πυκνότητα, το χρώμα, η διάμετρος των τριχών, η ελαστικότητα του τριχωτού και άλλα που θα αναλυθούν στις αντίστοιχες ενότητες, μπορούν να επηρεάσουν προς το καλύτερο ή το χειρότερο το αποτέλεσμα σε αυτά, όπως σε όλα, βέβαια, τα άτομα.

Για όλα τα υπόλοιπα περιστατικά, ο χειρουργός θα πρέπει να εντοπίσει αν υπάρχουν στοιχεία που θα αποτρέψουν την απόφαση της μεταμόσχευσης μαλλιών, τα λεγόμενα «Red Flags». Τα Red Flags (κόκκινες σημαίες) είναι προειδοποιητικά στοιχεία πως υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να προκύψουν προβλήματα αν ο ασθενής υποβληθεί σε μία επέμβαση. Η πολυετής εμπειρία χαρίζει τις περισσότερες φορές την ικανότητα στον ιατρό να εξατομικεύει τη διαγνωστική του προσέγγιση, να αναγνωρίζει εγκαίρως τα σημεία αυτά και να δρα εύστοχα.

Υπάρχουν τρεις κατηγορίες Red Flags:

• Ιατρικά Red Flags: προειδοποιητικά σημεία για πιθανή ιατρική επιπλοκή, διεγχειρητικά ή μετεγχειρητικά
• Αντικειμενικά Red Flags: σχετίζονται με τους φυσικούς περιορισμούς της δότριας ή της λήπτριας περιοχής και αφορούν την κάλυψη και πυκνότητα που μπορεί να επιτευχθεί
• Υποκειμενικά Red Flags: σχετίζονται με τις προσδοκίες του ασθενούς και κατά πόσο αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν

Τα κριτήρια επιλογής γυναικών ασθενών μεταμόσχευσης τριχοθυλακίων είναι ίδια με των ανδρών και οι όποιες διαφορές αναφέρονται στην αντίστοιχη ενότητα (μεταμόσχευση μαλλιών σε γυναίκες).

1. Ιατρικά Red Flags

Ένα στοχευμένο και αναλυτικό ιστορικό θα αναγνωρίσει όλα τα ιατρικά στοιχεία που μπορούν να περιπλέξουν μια μεταμόσχευση μαλλιών:

1. Διαταραχές πήξεως (παλαιότερη πνευμονική εμβολή, αύξηση APPT, PT, νόσος Von Willebrand κτλ.)
2. Διαταραχές επούλωσης (χηλοειδής ή υπερτροφική επούλωση, αργή επούλωση, διαταραχή επούλωσης)
3. Καρδιοαγγειακές διαταραχές (Αρτηριακή Υπέρταση, παλαιό οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αρρυθμίες, επέμβαση bypass, τεχνητές βαλβίδες)
4. Ηπατικές διαταραχές (ηπατίτιδα, κίρρωση)
5. Σακχαρώδης διαβήτης
6. Γαστρεντερικές διαταραχές (έλκος, γαστρίτιδα, οισοφαγίτιδα)
7. Νευρολογικές διαταραχές (επιληψία, λιποθυμικά επεισόδια)
8. Ορθοπεδικά προβλήματα (αυχενικό σύνδρομο, κήλες μεσοσπονδήλιων δίσκων)
9. Ψυχιατρικές διαταραχές (κατάθλιψη, αγχώδης συνδρομή, δυσμορφική διαταραχή)
10. Τρόπος ζωής (κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, λήψη ουσιών)
11. Οποιαδήποτε μορφής κακοήθεια

Τα παραπάνω αυξάνουν την πιθανότητα διεγχειρητικών επιπλοκών (αιμορραγία, καρδιακά συμβάματα, υπογλυκαιμία), ενώ θέτουν σε κίνδυνο την ομαλή μετεγχειρητική πορεία (τοπικές ή συστεμικές λοιμώξεις, φτωχή επανέκφυση, έντονο οίδημα, δυσκολία στη λήψη NSAIDs).

Τα περισσότερα από τα παραπάνω δεν αποτελούν απόλυτες αντενδείξεις για τη μεταμόσχευση τριχοθυλακίων και απλώς είναι σημαντικό να ενημερωθεί ο ασθενής εκ των προτέρων για τις πιθανές συνέπειες.

Αντικειμενικά Red Flags

Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που δεν είναι συνετό να χειρουργούνται για προφανείς λόγους.

• Άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με τριχόπτωση
• Άτομα με πολύ περιορισμένη δότρια περιοχή (παλαιές μεταμοσχεύσεις μαλλιών, τραύματα, ανατομική κατασκευή)
• Άτομα με φτωχά χαρακτηριστικά τριχών (μικρή διάμετρος, έντονη χρώση)
• Άτομα με χαμηλή πυκνότητα τριχοθυλακιακών μονάδων (<60FU/cm²)
• Άτομα με χαμηλή πυκνότητα τριχών εντός των τριχοθυλακιακών μονάδων (μ.ο.<1,5 τριχοθυλάκια/FU)
• Άτομα με χαμηλή κινητικότητα, χαλαρότητα και ελαστικότητα τριχωτού
• Άτομα με διάχυτη αραίωση της δότριας περιοχής (DUPA, DPA)
• Άτομα νεαρής ηλικίας με άγνωστο οικογενειακό ιστορικό τριχόπτωσης (π.χ. υιοθεσία)
• Άτομα που πάσχουν από Ηπατίτιδα Β, C ή HIV.

Άτομα με ένα ή περισσότερα από τα χαρακτηριστικά αυτά είναι προτιμότερο να μην υποβάλλονται σε μεταμόσχευση. Το αποτέλεσμα δεν θα μπορέσει ποτέ να χαρακτηριστεί ικανοποιητικό και προκειμένου ο ασθενής να μπει σε μια πολυετή και πολυέξοδη διαδικασία που «κοστίζει και τελικά δεν αξίζει», είναι προτιμότερο είτε να αφεθεί όπως είναι είτε να δοκιμάσει κάποια παρέμβαση με πρόσθετο (περούκα), φαρμακευτική αγωγή, Scalp Micro Pigmentation ή άλλη μέθοδο κάλυψης.

Αξίζει εδώ όμως να σημειωθεί πως πριν απορριφθεί ο ασθενής με κάποιο από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, θα πρέπει να ερωτώνται οι προσδοκίες του. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ακόμα και η δημιουργία ενός «τσουλουφιού» στο κέντρο της βρεγματικής περιοχής σε έναν ηλικιωμένο ασθενή σταδίου VII είναι για αυτόν αρκετό για να ικανοποιηθεί, ακόμα και αν ο ιατρός δεν συμμερίζεται με τον ενθουσιασμό του! Οπότε ας θυμόμαστε πως τα αντικειμενικά Red Flags δεν είναι …γραμμένα σε πέτρα!

Περαιτέρω πληροφορίες για τα τους λόγους που δεν μπορεί να γίνει μεταμόσχευση μαλλιών

• Ασθενείς μεγάλης ηλικίας (>65ετών) που επιθυμούν να υποβληθούν σε μεταμόσχευση είναι ένα ποσοστό μόλις 5-10% του συνόλου των ασθενών με τριχόπτωση. Έχει αποδειχθεί πως με την πάροδο των δεκαετιών, οι άνδρες ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο για τα μαλλιά ή την εμφάνισή τους γενικότερα.
• Το στάδιο τριχόπτωσης του ασθενούς πρέπει πάντοτε να συνεκτιμάται με την ηλικία του. Άτομα ηλικίας 18-30 ετών που έχουν εμφανίσει ήδη τριχόπτωση σταδίου >IV, ή έχουν «βεβαρημένο» ιστορικό από τη μεριά του πατέρα, όπως και άτομα που παρουσιάζουν τριχοθυλακιακή σμίκρυνση λόγω της τριχόπτωσης στα σημεία που ενώνονται η κροταφική με τη βρεγματική περιοχή, πρέπει να θεωρούνται υποψήφια για εκτενή τριχόπτωση στο μέλλον. Στα άτομα αυτά, εξαιρετικά χρήσιμη είναι η διενέργεια του γονιδιακού τεστ HairDX®,που θα δώσει 90% ακριβή απάντηση κατά πόσο ο/η ασθενής με τριχόπτωση θα εμφανίσει εκτενή τριχόπτωση. Aσθενείς νεαρής ηλικίας των οποίων η δότρια περιοχή εμφανίζει μεγάλα ποσοστά σμίκρυνσης ή των οποίων το κληρονομικό ιστορικό τριχόπτωσης είναι «βεβαρημένο», πρέπει να συμβουλεύονται τον ιατρό και να αναμένουν μέχρι η εξέλιξη της τριχόπτωσης να δώσει εμφανέστερα σημάδια του σταδίου προς το οποίο οδεύει. Αν δεν ακολουθηθεί η συντηρητική αυτή προσέγγιση σε έναν νεαρό με «ενεργή» τριχόπτωση, το τίμημα είναι τις περισσότερες φορές η αφύσικη εικόνα με την πάροδο των ετών και με την επέκταση της τριχόπτωσης και στα υπόλοιπα σημεία του τριχωτού. Αντίθετα, αν η προσέγγιση είναι συντηρητική και ο χειρουργός καταφύγει σε ένα διαχρονικό σχεδιασμό hairline, υπάρχει δυνατότητα να απομένουν ικανοί αριθμοί μοσχευμάτων για να ακολουθηθεί η εξέλιξη της τριχόπτωσης. Με τον τρόπο αυτό, ακόμα και αν ο ασθενής δεν παρουσιάσει την εξέλιξη της τριχόπτωσης που αναμενόταν, η συντηρητική επέμβαση μπορεί να επεκταθεί προς όλες τις κατευθύνσεις. Η επιθετική, όμως, προσέγγιση δεν μπορεί να αντιστραφεί και ο ασθενής μπορεί να βρεθεί με ένα τέλειο και πυκνό hairline και ελάχιστα μοσχεύματα στη δότρια περιοχή για να καλύψουν τις νέες άδειες περιοχές πίσω από το hairline.
• Η δυσκολότερη απόφαση για τον ιατρό είναι να προβλέψει ποιοι ασθενείς δεν είναι υποψήφιοι για μεταμόσχευση πριν ακόμα αυτό γίνει κλινικά εμφανές. Ειδικότερα σε νεαρούς ασθενείς που βρίσκονται σε στάδιο ΙΙ-ΙΙΙ ή με μικρά ποσοστά σμίκρυνσης (<20%) στις υπόλοιπες περιοχές του τριχωτού, η πρόβλεψη είναι σχεδόν αδύνατη.
• Εκτός από τα γνωστά, «τυποποιημένα» στάδια τριχόπτωσης που επεκτείνονται από το ΙΙ-VII, ο Norwood έχει καθιερώσει άλλα δύο στάδια, τη Διάχυτη Αλωπεκία (Diffuse Patterned Alopecia, DPA) και τη Διάχυτη μη τυπική Αλωπεκία (Diffuse Un-Patterned Alopecia, DUPA) που, ενώ παλιότερα θεωρήθηκαν σπάνιες περιπτώσεις, στη σύγχρονη μεταμόσχευση μαλλιών θεωρούνται ιδιαίτερα συχνά και δύσκολα περιστατικά.
• Η DPA περιλαμβάνει τα περιστατικά στα οποία η σμίκρυνση των τριχοθυλακίων είναι διάχυτη στην πρόσθια, κεντρική και οπίσθια περιοχή, διατηρείται, όμως, το hairline παρόμοιο με του σταδίου II ή III, ενώ η μόνιμη τριχοφυΐα της δότριας περιοχής παραμένει σταθερή. Ειδικότερα στα αρχικά στάδια, το αδυνάτισμα (thinning) της τριχοφυΐας φτάνει στην κορυφή χωρίς μεγάλες αριθμητικές απώλειες τριχοθυλακίων στην περιοχή. Γενικά, η διαφορά του σταδίουDPA από τα καθιερωμένα στάδια κατά Norwood-Hamilton είναι ότι από την αρχή που εντοπίζεται η τριχόπτωση μοιάζει με «πυκνό» στάδιο VI, χωρίς να έχει περάσει από τα στάδια ΙΙΙ, ΙΙΙvertex, IV και V.
• Το στάδιο DUPA διαφέρει από το DPA στο ότι δεν έχει σταθερή μόνιμη ζώνη τριχοφυΐας. Είναι 10 φορές συχνότερο στο γυναικείο πληθυσμό και αποτελεί ίσως την κυριότερη αιτία για την οποία οι γυναίκες δεν αποτελούν ιδανικούς ασθενείς για μεταμόσχευση μαλλιών. Επίσης, τα αίτια του σταδίου DUPA είναι συχνά μη ανδρογενετικά, όπως η αναιμία, οι θυρεοειδοπάθειες, οι ασθένειες του κολλαγόνου ή οι σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές. Γενικά, τα άτομα και στα δύο αυτά στάδια τριχόπτωσης δεν αποτελούν υποψηφίους για μεταμόσχευση μαλλιών και όσο «σκληρό» και να είναι αυτό για τον ασθενή είναι προτιμότερο να είναι ενήμερος.
• Eίναι πλέον δυνατόν να μεταμοσχευτούν τριχοθυλάκια από άλλες περιοχές του σώματος, με τη μέθοδο BHT FUE. Παρόλο που θεωρητικά αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός δυνητικών μοσχευμάτων, η τεχνική BHT FUE δεν είναι ακόμα πλήρως εξελιγμένη και εφαρμόζεται από λίγους ιατρούς. Επίσης, η ποιότητα των τριχών από άλλες περιοχές δεν είναι ίδια με αυτή των αντίστοιχων του τριχωτού, τα μοσχεύματα είναι κυρίως μονότριχα και οι τρίχες είναι λεπτότερες και λιγότερο «λαμπερές». Βέβαια, με την εξέλιξη των τεχνικών αυτών και την απόκτηση εμπειρίας όσον αφορά τη μεταμόσχευση μαλλιών από εναλλακτικές δότριεςπεριοχές, ίσως σύντομα να μην υπάρχει ασθενής που να του αρνείται η μεταμόσχευση μαλλιών, αρκεί φυσικά να μπορεί να αντεπεξέλθει στο κόστος
• Το κόστος μεταμόσχευσης μαλλιών είναι ένας παράγοντας τον οποίο θα πρέπει ο υποψήφιος ασθενής να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του. Ειδικότερα οι νεαροί ασθενείς θα πρέπει να αναμένουν ότι όσο νωρίτερα εμφανιστούν τα πρώτα σημεία τριχόπτωσης τόσο πιο εκτεταμένη θα είναι η τριχόπτωση. Η συνολική «διαδικασία» της μεταμόσχευσης τριχοθυλακίων μπορεί να είναι μακροχρόνια και να απαιτεί συνεχώς από τον ασθενή και το χειρουργό να «καταδιώκει» την εξέλιξη της τριχόπτωσης. Το οικονομικό κόστος αυτής της «καταδίωξης» μπορεί να είναι δυσβάσταχτο για τον ασθενή. Ενώ η επέμβαση στην οποία θα υποβληθεί σήμερα μπορεί να είναι οικονομικά ανεκτή, η επόμενη ή η μεθεπόμενη συνεδρία μπορεί να μην είναι. Αναπάντεχα συμβάντα της ζωής, όπως ανεργία, πολυέξοδα προβλήματα υγείας, καταστροφές ή απώλειες περιουσιακών στοιχείων, μπορεί να στερήσουν από τον ασθενή την οικονομική δυνατότητα να ολοκληρώσει την αποκατάσταση των μαλλιών του μέσω της μεταμόσχευσης μαλλιών. Επίσης, σε όλους τους άνδρες, η απόκτηση οικογένειας προσθέτει ένα συνεχές οικονομικό βάρος, με τις υποχρεώσεις να μην επιτρέπουν την «επένδυση» σε μια αισθητική επέμβαση όπως η μεταμόσχευση μαλλιών. Δεν είναι σπάνιο ο άνδρας να θέλει να υποβληθεί σε 2η ή 3η επέμβαση για να καλύψει τα αποτελέσματα της 1ης επέμβασης, αλλά τα οικονομικά της οικογένειας να μην επιτρέπουν ένα τέτοιο έξοδο. Από τέτοιες καταστάσεις προκύπτουν συχνά ακόμα και σοβαρά ενδο-οικογενειακά προβλήματα και διαφωνίες, καθότι από τη μεριά της συντρόφου η επέμβαση μεταμόσχευσης μαλλιών μπορεί να φαντάζει ως σπατάλη, για τον άνδρα,όμως, είναι μια σημαντική προτεραιότητα.
• Τέλος, άτομα που πάσχουν από Ηπατίτιδα Β ή C ή από HIV πρέπει να αποτρέπονται από μεταμόσχευση μαλλιών. Ο κίνδυνος για το χειρουργικό προσωπικό είναι δυσανάλογα μεγάλος, καθότι η μεταμόσχευση μαλλιών είναι εκλεκτική επέμβαση, ενώ ο ασθενής δεν θα πρέπει να υποστεί την ταλαιπωρία χιλιάδων μικροτραυματισμών.

Υποκειμενικά Red Flags

Δυστυχώς, το πεδίο της εμφύτευσης μαλλιών, όπως σχεδόν κάθε πεδίο αισθητικής χειρουργικής, προσελκύει πολλά άτομα με ψυχολογικά προβλήματα και μη ρεαλιστικές προσδοκίες για αυτά που μπορεί να τους προσφέρει η μεταμόσχευση μαλλιών. Η δυσαρέσκεια του ασθενούς πηγάζει σχεδόν πάντοτε από κακή επιλογή ασθενών και αποτυχία επικοινωνίας ιατρού ασθενούς (από τη μεριά του ιατρού) και όχι από αμιγώς ιατρικά ή τεχνικά λάθη. Ο χειρουργός μεταμόσχευσης μαλλιών πρέπει να μπορεί να διακρίνει τα άτομα με έντονο ψυχολογικό φορτίο και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, προκειμένου να αποφύγει μελλοντικές απογοητεύσεις και προβλήματα. Οι ασθενείς αυτοί έχουν συχνά κοινά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές και ο ιατρός οφείλει να τα εντοπίσει για να επιλέξει συνετά αν θα επέμβει τελικά.

Ενδεικτικά στοιχεία μη ρεαλιστικών προσδοκιών:

• Εμμονή με υπερβολικά χαμηλό hairline και πολύ υψηλή πυκνότητα
• Εμμονή με συγκεκριμένα νούμερα μοσχευμάτων και ακριβή πυκνότητα
• Εμμονή για πλήρη κάλυψη, ακόμα και της κορυφής
• Άτομα που λένε «δε θέλω να φαίνεται καθόλου το δέρμα του κεφαλιού»
• Άτομα που προσκομίζουν φωτογραφίες ηθοποιών ή μοντέλων και επιθυμούν να τους μοιάσουν
• Άτομα που παρουσιάζονται με πλήρως καταστρωμένη χειρουργική στρατηγική, με διαγράμματα και σχέδια, «εξηγώντας» ουσιαστικά πώς θα εκτελεστεί η μεταμόσχευση μαλλιών
• Άτομα που θέλουν «αόρατη ουλή» και ταυτόχρονα να συνεχίσουν να κουρεύουν εξαιρετικά κοντά τα μαλλιά τους μετά τη μεταμόσχευση μαλλιών
• Άτομα με ελάχιστη αραίωση που δεν είναι εμφανής με αδρή κλινική εξέταση και απλά υπερβάλλουν στην επιθυμία για κάλυψη
• Άτομα με αναποφασιστικότητα και μηρυκασμό, που επαναλαμβάνουν τις ίδιες ερωτήσεις σε τηλεφωνήματα, επισκέψεις ή e-mails
• Άτομα που πιστεύουν πως το αποτέλεσμα της μεταμόσχευσης μαλλιών θα αλλάξει την προσωπική ή κοινωνική ζωή τους
• Άτομα που σχολιάζουν αρνητικά φωτογραφίες περιστατικών που ικανοποιούν τους περισσότερους ασθενείς
• Άτομα που έχουν υποβληθεί σε πολλαπλές αισθητικές επεμβάσεις χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα και ψάχνουν τον ιατρό-σωτήρα!

Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να ενημερώνονται εκτενώς για τους περιορισμούς της μεταμόσχευσης μαλλιών και για το τι μπορούν ρεαλιστικά να αναμένουν από μια τέτοια επέμβαση. Εντούτοις, τις περισσότερες φορές, σε αυτούς τους ασθενείς συνυπάρχει και διαταραχή της ψυχικής σφαίρας, συνήθως διαταραχή σωματικής δυσμορφίας (BDD) ή άλλη ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Διαταραχή σωματικής δυσμορφίας (Body dysmorphic disorder, BDD)

Η BDD είναι μια ψυχιατρική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ενόχληση του ατόμου από την εξωτερική του εμφάνιση, που τον οδηγεί σε συγκεκριμένες δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Θεωρείται υποκατηγορία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Τα άτομα που πάσχουν από BDD πιστεύουν ότι κάποια στοιχεία της εμφάνισής τους είναι απορριπτέα από τους άλλους και τελικά και από τους ίδιους. Το πιο ενδιαφέρον στην κατάσταση αυτή είναι ότι σπάνια υπάρχει ουσιαστικό αισθητικό πρόβλημα και τις περισσότερες φορές τα άτομα που πάσχουν από BDD είναι αρκετά εμφανίσιμα και ελκυστικά. Στατιστικά, τουλάχιστον 5-10% των ατόμων που απευθύνονται στο χειρουργό μεταμόσχευσης μαλλιών πάσχουν από BDD. Τα άτομα αυτά δεν πρόκειται ποτέ να μείνουν ευχαριστημένα από τη μεταμόσχευση μαλλιών, όσο τέλεια και αν είναι. Πρόκειται για άτομα που δεν μπορούν να κατανοήσουν τα όρια του εφικτού καιοποιοδήποτε αποτέλεσμα και να υπάρξει στην εμφάνιση των μαλλιών τους, πάντα θα βρίσκουν κάποιο σοβαρό μειονέκτημα. Τα άτομα αυτά συνήθως απαιτούν 2η και 3η συνεδρία, πριν καν ολοκληρωθούν τα αποτελέσματα της 1ης μεταμόσχευσης μαλλιών. Αν ο χειρουργός υποκύψει στις παράλογες απαιτήσεις των ατόμων αυτών, είναι βέβαιο πως οι μετέπειτα συνεδρίες μεταμόσχευσης μαλλιών θα επιδεινώνουν διαρκώς παρά θα βελτιώνουν την ψυχολογία τους, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Για το χειρουργό μεταμόσχευσης μαλλιών είναι σημαντική πρόκληση να καταλάβει ποιο άτομο πάσχει από BDD, αν και πλέον έχουν συνταχθεί ερωτηματολόγια και διαγνωστικοί αλγόριθμοι που βοηθούν στον εντοπισμό των ατόμων αυτών, προκειμένου ο ιατρός να είναι ιδιαίτερα σαφής, προσεκτικός και επεξηγηματικός σε αυτούς τους ασθενείς.

Τα κλασικά συμπτώματα-σημεία ατόμων που πάσχουν από BDD είναι τα εξής:

• αναφέρουν έντονο άγχος όταν συγκρίνουν την εμφάνισή τους με την εμφάνιση άλλων ατόμων
• πολύ συχνά ελέγχουν την εμφάνισή τους σε καθρέπτες ή άλλες αντανακλώσες επιφάνειες ή αντίθετα αποφεύγουν συστηματικά τους καθρέπτες ή άλλες αντανακλώσες επιφάνειες
• προσπαθούν να καλύψουν το «προβληματικό» σημείο με καπέλα, το χέρι τους, τη θέση του σώματός τους ή με κάποιον άλλο τρόπο
• ζητούν επίμονα να κάνουν κάποια χειρουργική επέμβαση για να διορθώσουν το προβληματικό σημείο, ενώ αντίθετα ο ιατρός δεν θεωρεί πως χρειάζεται επέμβαση
• νιώθουν θυμό για εκείνους που δεν συμφωνούν μαζί τους ότι πράγματι υπάρχει πρόβλημα
• συνεχώς «μετρούν» με διάφορους τρόπους το «προβληματικό» σημείο
• συνεχώς διαβάζουν ή αναζητούν στο Internet ή σε άλλες πηγές πληροφορίες σχετικά με το εμφανισιακό «πρόβλημά» τους
• αποφεύγουν κοινωνικές επαφές και γενικά κοινωνικές δραστηριότητες στις οποίες πιθανόν το «προβληματικό σημείο» θα εκτίθεται σε κοινή θέα
• αποφεύγουν να πάνε στην εργασία τους λόγω του «προβλήματος» της εμφάνισής τους.

Ο ιατρός οφείλει να ζητάει πλήρες ψυχιατρικό ιστορικό από τους ασθενείς που υποπτεύεται ότι πάσχουν από BDD, να επιμένει διακριτικά να μάθει για τις συμπεριφορές αποφυγής όσον αφορά την εξωτερική τους εικόνα και να αναζητά τα κίνητρα και τις κοινωνικές-ψυχολογικές προσδοκίες τους από τα αποτελέσματα της μεταμόσχευσης μαλλιών. Επίσης, πρέπει να διερωτάται το είδος των υπόλοιπων αισθητικών επεμβάσεων που έχει υποβληθεί ο ασθενής, το επίπεδο ικανοποίησης και να κρίνει ο ιατρός κατά πόσο είναι αντικειμενικά δικαιολογημένο. Ακόμα πιο σοφό είναι να ζητηθεί η διενέργεια ψυχιατρικής εκτίμησης που θα προσκομίσει ο ασθενής προ της μεταμόσχευσης μαλλιών.

Δυστυχώς, οι ασθενείς ηλικίας 18-35 αποτελούν συνολικά το 30% των υποψηφίων για μεταμόσχευση μαλλιών. Έτσι, ακόμα και ο πλέον συντηρητικός χειρουργός δεν μπορεί να απορρίψει ανεξαιρέτως όλους τους ασθενείς αυτής της ηλικιακής ομάδας. Γενικά, όμως, ο ιατρός πρέπει να είναι διατεθειμένος να απορρίψει τουλάχιστον το 10-15% των ασθενών τους από επεμβάσεις μεταμόσχευσης μαλλιών εξαιτίας των παραπάνω λόγων.

Σύνοψη: Κριτήρια επιλογής ασθενών για μεταμόσχευση μαλλιών

Η επιλογή των ασθενών είναι ίσως η σημαντικότερη απόφαση στη μεταμόσχευση τριχοθυλακίων. Είναι εξίσου σημαντικό να θυμάται ο ιατρός ότι οι αισθητικές «καταστροφές» στις επεμβάσεις μεταμόσχευσης μαλλιών δεν προκαλούνται μόνον από κακή τεχνική, αλλά συχνότερα από λανθασμένη επιλογή ασθενούς και κακό προγραμματισμό. Η δυσκολότερη απόφαση για τον ιατρό είναι να προβλέψει ποιοι ασθενείς δεν είναι υποψήφιοι για μεταμόσχευση μαλλιών πριν ακόμα αυτό γίνει κλινικά εμφανές. Αντίστοιχα, η ευκολότερη απόφαση για τον ιατρό πρέπει να είναι να απορρίπτει με ευγένεια και σταθερότητα τους ασθενείς εκείνους που είναι εμφανώς ακατάλληλοι για μεταμόσχευση. Για τους υπόλοιπους ασθενείς, που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες από οριακούς έως ιδανικούς υποψήφιους για μεταμόσχευση, πρέπει να επιδιώκεται ένας συμβιβασμός μεταξύ των επιθυμιών (ή και φαντασιώσεων) των ασθενών και των εφικτών λύσεων. Τέλος, σε κάθε περίπτωση πρέπει να θυμάται πως η επέμβαση σε έναν ασθενή με ψυχική διαταραχή θα «κοστίσει» στον ιατρό ψυχικά, και στη φήμη του, πολύ περισσότερο από τα χρήματα που θα εισπράξει.

Γράφει ο Dr. Κωνσταντίνος Αναστασάκης

0